heymypet
Halk arasında kedilerde bunama olarak bilinen “kognitif disfonksiyon sendromu” yaşlılık sonucu oraya çıkan doğal bir durum. Yaşı ilerleyen kedilerde görülen bu durum algı, farkındalık, öğrenme ve hafıza özelliklerinin yavaş yavaş kaybolması anlamına geliyor. Kognitif disfonksiyon sendromu yaşayan kediler, çevreleriyle ilgili bilgi toplamakta ne nasıl hareket edeceklerine karar vermekte zorlanır.
Beynin yaşlanmasıyla doğrudan ilişkili olan kognitif disfonksiyon sendromu yaşayan kedilerde öğrenme hatırlama güçlüğü görülür. Bunun yanı sıra kediler çevrelerindeki uyaranlara daha az tepki göstermeye başlar.
Kedilerde bunama bazı davranış değişimleriyle kendini gösterir. Ancak bu davranış değişimleri böbrek yetmezliğinin ve hipertiroidin de sonucu olabilir. Birçok kedi ebeveyni bu davranış değişimlerini “Kedim yaşlanıyor” diyerek göz ardı eder ancak aslında birçok değişim sağlık sorunlarının sonucu olarak ortaya çıkar.
KEDİLERDE BUNAMA NASIL TESPİT EDİLİR?
Eğer kedinde bazı davranış değişimleri gözlemliyorsan, hiç zaman kaybetmeden veterinerinizin kapısını çalmalısın. Eğer fiziksel tetkikler sonucu bir şey çıkmazsa o zaman kedinde kognitif disfonksiyon sendromu olduğu sonucuna varılabilir. Bu sendromun tespiti için veterinerler beş aşamalı bir inceleme yapar.
Öncelikle kedinin iyi bildiği ortamlardaki davranışlarına bakılır. Kayboluyor, kafası karışıyor, köşelerde ya da mobilyaların arkasında takılıp kalıyor, duvarlara ya da boşluğa sabit gözlerle bakıyor, mama, su kabı, kum gibi ihtiyaçlarını bulmakta zorlanıyor ve hafıza kayıpları yaşıyorsa (örneğin yarım saat önce mama yediğini hatırlamıyor ve aç gibi miyavlıyorsa) bunama ihtimali yüksek olabilir.
İkinci aşamada kedinin iletişimindeki değişimler gözlemlenir. Seninle ve diğer hayvanlarla ilişkisinde değişimler yaşanabilir. Bazı kediler daha ilgi meraklısı olur ama çoğu vakada bir ilgisizlik, hatta okşandığında rahatsız olma hali ortaya çıkabilir.
Uyku düzeninin bozulması da önemli bir göstergedir. Kedin normalde sabaha kadar uyurken saat 4’te uyanmaya başladıysa, geceleri miyavlama, evin içinde dolanma gibi hareketler sergiliyor gündüzleri ise yerinden kıpırdamıyorsa, uyku düzeni bozulmuş olabilir.
Kumun dışına tuvalet yapma; artan kaygı, sinirlilik ve içe kapanıklık; insanlara, objelere ve seslere yönelik ilgi kaybı, kendine bakmama, iştah kaybı gibi işaretler de mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
KEDİLERDE BUNAMA NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kognitif disfonksiyon sendromu geri döndürülebilir ya da tamamen iyileştirilebilir bir durum değildir. Bu nedenle tedavi süreçleri kedinin konforunu artırmayı, kaygısını azaltmayı ve hastalığın ilerleme sürecini yavaşlatmayı amaçlar. Beslenme değişiklikleri, gıda takviyeleri, ilaçlar ve ortam değişiklikleri faydalı olabilir. Bu bağlamda veterinerinizle birlikte kedine özel bir program hazırlayabilirsiniz.
Senin yapacaklarının başında egzersizle, yeni ve ilginç oyuncaklarla ve öğrenme araçlarıyla kedinin hafızasını keskin tutmak gelir.
Dahası evini yaşlanmakta olan kedin için daha uygun bir hale getirmeni de tavsiye ederiz.
- Mama, su kabı, kum gibi ihtiyaçlar kolayca erişilebilir noktalarda olmalı.
- Kedin yüksek yerlerde dolaşmayı seviyor ama tırmanmakta zorlanıyorsa, çeşitli rampalarla ya da basamaklarla işini kolaylaştırabilirsin.
- Sehpalı mama ve su kaplarını kullanarak kedini başını kaldırmak zorunda kalmaktan kurtarabilirsin.
- Evin karanlık yerlerine gece lambaları yerleştirerek yaşlanan kedinin yolunu ve aradığını bulmasını kolaylaştırabilirsin.
- Evin çeşitli yerlerine dinlenmesi için yerler hazırlayabilirsin. Ancak kedinin arada bu yerlerden kalkıp hareket edebilecek kadar hareketli olduğundan da emin olmalısın.
- Kedini alabilecek kadar büyük, girişi rahat kum kutuları kullanmalısın.
Hepsinden önemlisi kedinin hayatında büyük değişimlere yer olmadığını bilmelisin. Örneğin bir seyahate çıkacaksan kedini yanında götürmek ya da başkasına bırakmak çok doğru bir fikir olmayabilir. Onun yerine kedinin evde kalmasını sağlayıp güvendiğin bir kişinin sık sık dostunu kontrole gelmesini sağlamanda fayda var. Bu kişinin kedinle tıpkı senin oynadığın gibi oynaması da hafızasının gücünü kaybetmemesi açısından çok önemli.
Kedinin hayatına bir yenilik katacağın zaman da bunu kademeli olarak yapmanı tavsiye ederiz. (Bu aslında tüm kediler için geçerli ama yaşı ilerleyen kedilerde özellikle önemli.)
Kognitif disfonksiyon sendromu yaşayan kediler çoğu zaman iyi bir hayat yaşayabilir. Ama yine de dostunun ihtiyaçlarının değiştiğinin farkında olman ve önlemlerini buna göre alman çok önemli.
